Poteškoće sa disanjem mogu da budu uzročnik raznih, potencijalno opasnih zdravstvenih stanja. U nastavku teksta vezanog za poteškoće prilikom disanja, bavićemo se dijagnostikovanjem i metodama lečenja. Takođe će biti reči i o prevenciji, kao i o statističkim podacima vezanim za ovu temu.
Pregled sadržaja:
Kako se dijagnostikuju poteškoće sa disanjem?
Prva stvar koju će vaš lekar učiniti, je uzimanje istorije bolesti koja će sadržati sledeća pitanja:
- Kada su počele poteškoće sa disanjem i da li je početak bio nagli ili postepeni?
- Koliko dugo traju vaše poteškoće sa disanjem?
- Da li je nešto pokrenulo vaše poteškoće sa disanjem ili ih pogoršalo? Poput alergena, ekstremnih temperatura ili ležanja?
- Da li ste iskusili druge simptome? Na primer, dispneja u kombinaciji sa otokom stopala i nogu može ukazivati na srčanu insuficijenciju. Visoka temperatura obično signalizira infekciju, a bolovi u grudima mogu biti srčani ili povezani sa krvnim ugruškom u plućima.
- Koje lekove uzimate i da li ste pušač? Da li imate istoriju visokog krvnog pritiska, stanja pluća, srca ili poremećaja i faktore rizika za plućnu emboliju, poput nedavne operacije?
Vaš lekar će nakon toga obaviti fizički pregled, posmatrajući vaše obrasce disanja, osluškujući pluća i srce i tražeći zadržavanje tečnosti i znake otoka.
Doktor takođe može da uradi ove testove:
- Vađenje krvi. Da biste testirali znakove biomarkera osnovnih bolesti poput bolesti srca.
- Izmerite koliko kiseonika vaša krv nosi bezbolnim senzorom (pulsni oksimetar) postavljenim na vrh prsta. Premalo kiseonika može biti znak da pluća ne funkcionišu pravilno.
- Uradite elektrokardiogram da biste proverili znake bolesti srca ili pluća. Možete da idete i na druge testove za merenje plućne funkcije i protoka vazduha. Takođe i da uradite rentgenski snimak grudnog koša da biste tražili dokaze problema kod pluća, upale pluća i drugih abnormalnosti pluća i srca.
Dijagnozu i lečenje dispneje ponekad otežava prisustvo više od jednog osnovnog zdravstvenog problema, što se često može desiti kod starijih ljudi.
Poteškoće sa disanjem i mogućnosti lečenja
Ako je nivo kiseonika u vašoj krvi nizak, otežano disanje može se lečiti kiseonikom koji se daje kroz cev koja vam stoji ispod nozdrva. Generalno, otežano disanje je simptom osnovnog stanja, pa je najbolji način lečenja uzimanje lekova za to stanje kako je propisano. Naravno i poštovanje bilo kog drugog plana za upravljanje simptomima koji je odobrio lekar.
U slučajevima napredne upale pluća, COVID-19 ili drugih infekcija ili plućnih bolesti, respirator je ponekad potreban kada pluća otkazuju. Uduvavanjem vazduha ili vazduha sa dodatnim kiseonikom u disajne puteve, a zatim i u pluća, respirator podržava život, pružajući pacijentu dodatnu energiju i vreme za borbu protiv infekcije. Prema navodima Američkog torakalnog društva (ATS).
Ako imate hronično stanje koje pogađa pluća, kao što je HOBP, konsultujte svog pulmologa (specijalista za pluća) o plućnoj rehabilitaciji, obliku ambulantnog lečenja usmerenog na jačanje pluća i mišića radi poboljšanja disanja i kvaliteta života.
Alternativne i komplementarne terapije
Ako imate poteškoće sa disanjem, možda ćete se zapitati postoje li dodaci, biljni lekovi ili drugi netradicionalni tretmani koji bi mogli pomoći. Studije sugerišu da određene alternativne terapije mogu poboljšati simptome:
- Joga. Neka istraživanja ukazuju na to da joga može poboljšati kvalitet života osoba sa astmom i HOBP. Povećavanjem funkcije pluća i olakšavanjem dužeg i napornijeg vežbanja pre nego što se oseti otežano disanje i umor. Takođe pomaže u ublažavanju stresa, uobičajenog pokretača astme.
- Ispunjeno disanje na usta. Jednostavno vežbanje udisanja kroz nos i najmanje dvostruko duže kroz usta (kao da duvate na vruću hranu) pomaže u održavanju disajnih puteva otvorenim. Počnite laganim udisanjem do dva i polako izdahom do broja četiri. Povećavajte broj sa vremenom.
- Probiotici. Ovi živi mikroorganizmi od kojih imate zdravstvene koristi, prevlače sve vaše sluzne membrane. Pa ako udišete nešto što ne biste smeli, imaćete dobru zaštitu sluznica protiv iritacije. Pored toga, istraživanja sugeriše da uzimanje probiotičkih suplemenata, posebno Lactobacillus, Bifidobacterium i Saccharomice, može smanjiti upale u disajnim putevima uzrokovane alergijskim reakcijama, virusnim infekcijama i astmom.
- Omega-3 masne kiseline. Redovno konzumiranje ove zdrave vrste polinezasićenih masti koje se prirodno nalaze u ribi, orasima i semenima pomaže u smanjenju upale na ćelijskom nivou. Nacionalna medicinska akademija postavlja odgovarajući unos alfa-linolenske kiseline, vrste omega-3, na 1,6 grama dnevno za muškarce i 1,1 g dnevno za žene. Mogu se uzimati i veće doze – 2 g do 4 g dnevno u obliku suplementa za lečenje otežanog disanja.
- N-acetil cistein. Pomaže u razređivanju sluzi u disajnim putevima.
Poteškoće sa disanjem – prevencija
Postoji mnogo koraka koji će vam pomoći da izbegnete probleme sa disanjem.
Neki od njih su:
- Prestanite da pušite ili da varate ako to učinite. Udisanje duvanskog dima glavni je uzrok raka pluća i HOBP, prema američkom „Nacionalnom instituta za rak“. U roku od dve nedelje nakon što prestanete da pušite, možete da primetite da lakše dišete. Trepavice (mikroskopske strukture nalik na dlake u vašem respiratornom traktu) takođe će početi da oživljavaju, pojačavajući vašu sposobnost da se borite protiv prehlade i infekcija.
- Ostanite hidrirani. Uzimanje puno tečnosti pomaže da se sluz u respiratornom sistemu održi tankom, tako da može zarobiti velike čestice koje udišete. Ovo pomaže plućima da se očiste.
- Budite aktivni. Kao i ostatak vašeg tela, fizička aktivnost daje plućima dobar trening, što pomaže u širenju njihovih kapaciteta.
- Izgubite težinu. Ako je vaš indeks telesne mase 30 ili veći. Prekomerna težina ili gojaznost prisiljavaju srce i pluća da rade više, što može otežati disanje i pogoršati stanja poput HOBP koja su povezana sa otežanim disanjem.
- Smanjite izloženost smogu. Proverite dnevne prognoze zagađenja vazduha u vašem području. Držite prozore zatvorene i ograničite vreme provedeno na otvorenom kada su nivoi visoki. Studija na više od 300 000 ljudi objavljena u julu 2019. u „Evropskom respiratornom časopisu“ povezala je izloženost zagađenju vazduha na otvorenom sa smanjenom funkcijom pluća i povećanim rizikom od razvoja HOBP.
- Smanjite zagađivače u kući. To uključuje pasivni dim, izbeljivač i hemikalije u proizvodima za čišćenje, plesni od stajaće vode, drvo koje gori i mirisne sveće.
Istraživanje i statistika: Kome nedostaje daha?
Sve u svemu, otežano disanje je jedan od najčešćih medicinskih problema današnjice. Zbog ovog zdravstvenog problema se više od 7 posto pacjenata leči na intenzivnoj nezi i čin skoro 25 posto poseta ordinacijama lekara opšte prakse. Ovo se navodi u izveštaju objavljenom u decembru 2016. u časopisu „Deutsches Arzteblatt International“, međunarodnom dvojezičnom naučnom časopisu Nemačkog lekarskog udruženja.
Taj broj je sigurno veći budući da je nova pandemija Korona virusa (COVID-19) dovela sve više ljudi u bolnice. Međutim, važno je napomenuti da otežano disanje može biti uzrokovano mnogim stvarima osim COVID-a.
Poteškoće sa disanjem i srodne bolesti
Kao što je gore već pomenutu, postoji mnogo razloga zbog kojih možete imati probleme sa disanjem. Ovo su najčešća medicinska stanja povezana sa respiratornim poteškoćama:
- Astma
- HOBP
- Srčana insuficijencija ili srčana bolest
- Upala pluća
- Pored toga, uslovi poput alergija i anksio
